Kościół Wniebowzięcia NMP [ Kościół lub katedra ]

Chroniony zabytek kultury
Całe dzieje kościoła są ściśle związane z założeniem gminy Fryčovice. 17. z kolei ołomuniecki biskup Bruno ze Schauenburka (biskup w latach 1245-1281) wkrótce po objęciu stolicy biskupiej odkupił od Franka, hrabiego z Hukvaldów (Hukencvagh), oraz od wdowy Kunráta z Plavočy rozległy obszar ziemi pokrytej lasami przy granicy polsko-węgierskiej między Bečvą, Sedlničką, Odrą a Ostrawicą. Zachodnią część zaraz po nabyciu odsprzedał z powrotem pierwotnemu właścicielowi, który przeniósł swoją siedzibę do Příboru. Na tych dzikich terenach osady występowały bardzo rzadko, często wspominany jest Staříč. W celu gęstszego zaludnienia ziemi biskup Bruno postanowił założyć większą osadę, którą nazwał Fritzendorf, też Vreccendorf, według zasadźcy Fritza (Vrecce), który wytyczył wieś prawdopodobnie w latach 1258-1267. Wsie z tej epoki mają kształt tzw. frankońskich długich wsi. Pierwsza historyczna wzmianka o Fryčovicach pochodzi z 1267 roku, w którym biskup ołomuniecki Bruno założył przy kościele katedralnym w Ołomuńcu 4 nowe kanonie a w owej wsi zostawił im w spadku 60 łanów (TESTAMENTUS BRUNNONlS). W 1269 roku zlecił ten sam biskup tutejszemu sołtysowi Henrykowi oraz sołtysowi Bertholdowi ze Staříča założenie miasta Brušperka. Dokument aktu lokacyjnego zachował się do dziś. W 1270 roku Bruno zleca sołtysowi Henrykowi wytyczyć 70 i 1/2 łanu pola i każdy szósty zachować dla siebie (60 łanów było kanoniczych) i od tej pory na przyszłość były one zwolnione od daniny. Uzyskał również prawo do założenia i prowadzenia młyna oraz otrzymywał 1/3 denarów z opłat i kar sądowych, bowiem miał obowiązek zasiadać trzy razy w roku w ławie sądowej miasta Brušperk (DATUM BRUNONlSBERGAE I VIGILIA S VALBURGIS R. 1270). A wszystko to za pomoc przy założeniu miasta. Biskup Bruno przy założeniu gminy ufundował również kościół, by od razu na wstępie zaczęto dbać o zbawienie dusz mieszkańców. Pierwotnie stał tutaj chyba kościół drewniany. W 1320 roku ołomuniecki biskup Konrad udziela fryčovickiemu sołtysowi (wójtowi) CHUNUSSIMU (Kunešowi) zezwolenie na zbudowanie drugiego młyna dla podniesienia wsi na wyższy poziom. Wieś była w owych czasach całkowicie opustoszała, więc sołtys miał zadbać o jej większy rozkwit.

Po zbudowaniu drugiego młyna tzw. "Špluchovskiego" (w miejscu dzisiejszego domku rodziny Olšovskich) rozpoczęto nad owym młynem budowę kamiennego kościoła, najprawdopodobniej w latach 1335-1345. Jaki los spotkał pierwotny (chyba drewniany) kościół, nie wiadomo. I właśnie z 1345 roku pochodzi pierwsza wzmianka pisemna o kościele w Fryčovicach. Dokument podaje, że kanonik ołomuniecki HERBERT z Fulštejnu zamienił 1 łan pola koło miasta Brušperk na 1 łan koło kościoła w Fryčovicach z brušperskim proboszczem Janem (CODEX DIPLOMATlCUS MORARAVIAE, VOL. 178 VII PAG. 432). Murowany kościół Wniebowzięcia NMP znajduje się na lekkim wzniesieniu skalistym na lewym brzegu rzeczki Ondřejnicy mniej więcej 2 km na południe od Brušperka, w dolnej części gminy. Jak podano wyżej, pierwsza wzmianka pochodzi z 1345 roku i według pracowników urzędu konserwatorskiego jest on najstarszą kamienną budowlą sakralną w powiecie Frýdek-Místek. Historyczną dawność potwierdzają zarówno 2 zachowane wejścia gotyckie do kościoła, mianowicie do zakrystii oraz wejście boczne, jak również część kamieni z portalu wejścia głównego do kościoła, które znajdowało się prawdopodobnie w północnej części wieży. Wschodnia część, prezbiterium, ma sklepienie w stylu gotyckim. Kościół kilkakrotnie przebudowano i dobudowano, jednak zapisów na ten temat brak. Parafia nie powstała pewnie od razu, od 1582 roku w dokumentach są wzmianki o filii kościoła brušperskiego. Miał wtenczas już jeden pozłacany kielich, ornat oraz chrzcielnicę. Proboszcz brušperski pobierał stąd dziesięcinę i posiadał tu też jednego chłopa pańszczyźnianego. Fryčovicka gmina musiała oddawać 1/3 groszy na naprawy plebanii i szkoły brušperskiej. Taki stan rzeczy przetrwał do 1784 roku, w którym na koszt funduszy kościelnych powołano lokalny urząd parafialny. W latach 1774-1778 pojawił się bowiem spór między gminami Brušperk i Fryčovice w sprawie płacenia 1/3 groszy i za panowania cesarza Józefa II Fryčovice zostały wyodrębnione z obwodu parafialnego i szkolnego miasta Brušperk. W owych czasach założono samodzielne lokalne parafie również w okolicznych gminach: w Trnávce, Palkovicach, Metylovicach itd. Zakładano także nowe osady w okolicy (1789 Ptáčník, Hájov i inne).

Postarajmy się jednak na podstawie różnych źródeł, informacji wyciosanych na belkach, bądź dat odlanych na dzwonach, przedstawić przebudowę i dobudowę kościoła. Dzwon środkowy niesie datę 1560, na wiązaniu dachu kościoła wyciosano rok 1573. Na małym dzwonku na wieżyczce sanktusowej widnieje również data 1573. Można więc przypuszczać, że w tym czasie kościół poszerzono na zachód i zbudowano wieżę. Koło kościoła znajdował się cmentarz, na którym grzebano zmarłych do 1868 roku. Po wyświęceniu nowego cmentarza stary cmentarz został zachowany. W 1808 roku założył tutejszy lokalny ksiądz (kurat, tj. ksiądz, który był podporządkowany proboszczowi w Brušperku) księgę pamiątkową fryčovickiej parafii. Kurat Johann Link podaje w niej także inwentarz kościoła i plebanii. Majątek kościoła był bardzo skromny, w XIX wieku czynił 662 złotych i 55 grajcarów w obligacjach państwowych i oprócz tego niewiele gruntów: 7 mórg, 982 kw. sążni pól, 3 morgi, 1560 kw. sążni łąk, 740 kw. sążni ogrodów, 2 morgi, 1496 kw. sążni pastwisk oraz 431 kw. sążni pozostałych użytków rolnych.

Kościół pierwotnie pokryto gontami, od 1847 roku łupkiem dachówkowym. W 1903 roku przeprowadzono remont kapitalny obu wież kościoła, zainstalowano piorunochrony. W 1904 roku umieszczono na wieży nowy zegar. W 1930 roku obie wieże pokryto nową blachą miedzianą, w czasach II wojny światowej poszerzono chór dla nowych organów. W 1948 roku nawa świątyni otrzymała nowe wiązanie dachu, które pokryto dachówkami. Dopiero w 1957 roku przy pomocy środków własnych przystąpiono pod kierownictwem nowego administratora o. Karola Šamárka do odnowienia elewacji, którą pokryto kamienno-cementowym tynkiem drapanym. Naprawiono zegar na wieży, tarcze zegarowe pokryto emalią, wskazówki pozłocono, a w następnym roku pomalowano ściany kościoła. W 1978 r. odnowiono opadający tynk z wieży, w 1988 r. zmieniono pokrycie dachu, założono miedziane piorunochrony, rynny i przewody odprowadzające. W 1994 roku cały fryčovicki kościół na nowo otynkowano i dzięki wsparciu Urzędu Gminy wykonano również nowy płot cmentarza, co bardzo znacznie upiększyło jego okolicę.

DALSZE INFORMACJE: http://www.frycovice.cz